Nhà máy lọc dầu Dangote khổng lồ của Nigeria có thể chấm dứt hoạt động buôn bán xăng kéo dài hàng thập kỷ từ châu Âu đến châu Phi trị giá 17 tỷ USD mỗi năm, gây áp lực lên các nhà máy lọc dầu châu Âu vốn có nguy cơ đóng cửa do cạnh tranh ngày càng cao, các nhà phân tích cho biết.
Nhà máy lọc dầu bắt đầu sản xuất vào tháng 1 và tiêu tốn 20 tỷ USD để xây dựng. Nó có thể lọc tới 650.000 thùng mỗi ngày (bpd) và sẽ là lớn nhất ở Châu Phi và Châu Âu khi đạt hết công suất trong năm nay hoặc năm tới.
Nó từ lâu đã được quảng cáo là bước ngoặt trong nỗ lực độc lập về năng lượng của Nigeria. Nigeria là quốc gia đông dân nhất châu Phi và là nhà sản xuất dầu hàng đầu, tuy nhiên nước này phải nhập khẩu gần như toàn bộ nhiên liệu do thiếu công suất lọc dầu.
Khoảng 1/3 trong số xuất khẩu xăng trung bình 1,33 triệu thùng/ngày của châu Âu vào năm 2023 là đến Tây Phi, một lượng lớn hơn bất kỳ khu vực nào khác, với phần lớn lượng xuất khẩu đó kết thúc ở Nigeria, dữ liệu của Kpler cho thấy.
Eugene Lindell, người đứng đầu bộ phận tư vấn sản phẩm tinh chế của FGE, cho biết: “Việc mất thị trường Tây Phi sẽ là vấn đề đối với một nhóm nhỏ các nhà máy lọc dầu không có bộ công cụ nâng cấp xăng của họ theo thông số kỹ thuật của châu Âu và Mỹ” cho các thị trường khác.
Theo nhà phân tích Andon Pavlov của Kpler, khoảng 300-400.000 thùng/ngày công suất lọc dầu ở châu Âu có nguy cơ bị đóng cửa do sản lượng xăng toàn cầu tăng.
Một giám đốc điều hành nhà máy lọc dầu châu Âu giấu tên cho biết các nhà máy lọc dầu ven biển hướng tới xuất khẩu sẽ dễ bị ảnh hưởng hơn trong khi các nhà máy lọc dầu nội địa ít bị tổn thương hơn vì họ phụ thuộc vào nhu cầu địa phương.
Ông nói thêm: “Những thay đổi này sẽ không xảy ra trong một sớm một chiều, nhưng cuối cùng chúng có thể dẫn đến việc đóng cửa các nhà máy lọc dầu và chuyển đổi thành kho lưu trữ”.
Pavlov cho biết các nhà máy lọc dầu Grangemouth của Anh và Wesseling của Đức có thể đóng cửa trước thời hạn do tình trạng dư cung xăng vào cuối năm nay và gây áp lực lên lợi nhuận lọc dầu.
Giám đốc điều hành Petroineos Franck Dema đã đánh dấu quá trình chuyển đổi năng lượng đang khiến nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch giảm dần là một trong những lý do khiến công ty của ông quyết định đóng cửa Grangemouth vào năm tới. SHELL cho biết quyết định đóng cửa Wesseling vào năm tới là một phần trong nỗ lực giảm lượng khí thải carbon.
Petroineos không trả lời yêu cầu bình luận và Shell từ chối bình luận về việc liệu nhà máy của họ có thể đóng cửa trước thời hạn hay không.
Sự thu hẹp ngành sản xuất xăng dầu châu Âu
Khoảng 30 nhà máy lọc dầu châu Âu đã đóng cửa kể từ năm 2009, dữ liệu từ cơ quan công nghiệp lọc dầu Concawe cho thấy, với gần 90 nhà máy với nhiều quy mô và độ phức tạp khác nhau vẫn đang hoạt động.
Việc đóng cửa xảy ra do sự cạnh tranh với các nhà máy mới hơn và phức tạp hơn ở Trung Đông và Châu Á và gần đây hơn là do ảnh hưởng của đại dịch Covid.
Kể từ năm 2016, châu Âu đã mất 1,52 triệu thùng/ngày từ hoạt động chưng cất dầu thô, hiện ở mức 13,93 triệu thùng/ngày, dữ liệu của IIR tư vấn cho thấy.
Phần lớn sự sụt giảm diễn ra vào năm 2021 và 2022 do nhu cầu bị suy giảm trong đại dịch COVID-19 buộc phải ngừng hoạt động .
Các nhà máy lọc dầu châu Âu không sản xuất đủ dầu diesel để đáp ứng nhu cầu khu vực nhưng lại sản xuất quá nhiều xăng và phải dựa vào xuất khẩu để giải quyết nguồn cung dư thừa.
Tây Phi từ lâu đã là đầu ra chính cho loại xăng không đáp ứng các hạn chế nghiêm ngặt hơn về môi trường ở châu Âu về hàm lượng lưu huỳnh và kim loại.
Thương mại đó chiếm 17 tỷ USD vào năm 2023, theo dữ liệu giá từ tính toán của Argus Media.
Nhà máy lọc dầu Dangote, do người giàu nhất châu Phi Aliko Dangote tài trợ, được thiết kế để sản xuất tới 53 triệu lít xăng mỗi ngày, khoảng 300.000 thùng/ngày.
Sự sụt giảm nhập khẩu từ Tây Phi sẽ trùng hợp với các luật môi trường mới ở Tây Bắc Âu, buộc các nhà máy phải cơ cấu lại, tìm kiếm thị trường mới cho xăng chất lượng thấp hơn hoặc đóng cửa.
Yaping Wang, nhà phân tích lọc dầu cấp cao của Kpler, cho biết các nhà máy có vốn để tái cơ cấu có thể hướng xuất khẩu xăng sang Mỹ hoặc Nam Mỹ.
Nhưng việc nâng cấp các nhà máy lọc dầu cũng khó khăn vì các ngân hàng thận trọng khi cho vay các dự án nhiên liệu hóa thạch.
Một giám đốc điều hành tại một ngân hàng lớn của Mỹ chuyên cho các công ty dầu mỏ vay cho biết: “Ngay cả khi bạn tìm được một ngân hàng sẽ tài trợ cho một dự án nâng cấp nhà máy lọc dầu ở châu Âu, lãi suất sẽ quá cao để khiến nó hoạt động”.
Theo Reuters
Theo dõi tiếp các bài viết của chúng tôi tại www.finverse.vn