Sự thiếu hụt dầu ô liu, đôi khi được gọi là “vàng lỏng”, đã đẩy giá lên mức kỷ lục, làm gia tăng tội phạm và khiến ngành này rơi vào khủng hoảng.
Giá chất dầu ô liu, siêu thực phẩm chủ yếu của chế độ ăn Địa Trung Hải, tăng vọt, đã khiến người tiêu dùng và những người kỳ cựu trong ngành choáng váng trong những tháng gần đây.
Kyle Holland, nhà phân tích tại nhóm nghiên cứu thị trường Mintec, cho biết thời tiết khắc nghiệt do khí hậu gây ra đã "tác động đáng kể" đến sản xuất dầu ô liu ở miền nam châu Âu trong những năm gần đây, đặc biệt là ở các nước Địa Trung Hải như Tây Ban Nha, Ý và Hy Lạp.
Theo Trung tâm Xúc tiến Nhập khẩu, Tây Ban Nha, nơi cung cấp hơn 40% sản lượng toàn cầu, thường có thể sản xuất từ 1,3 đến 1,5 triệu tấn dầu ô liu mỗi vụ thu hoạch, Holland cho biết.
Tuy nhiên, số liệu chính thức cho thấy Tây Ban Nha chỉ trồng khoảng 666.000 tấn cho niên vụ 2022/2023. Những người tham gia thị trường được Mintec khảo sát dự kiến sản lượng sẽ đạt từ 830.000 đến 850.000 tấn cho niên vụ 2023/2024 ở Tây Ban Nha, tăng khoảng 40.000 tấn so với ước tính trước đó.
Giá dầu ô liu nguyên chất ở Andalusia thuộc Tây Ban Nha ở mức 7,8 euro (8,4 USD)/kg tính đến ngày 19/4, theo tiêu chuẩn của Mintec, giảm so với mức hơn 8 euro vào cuối tháng 3. Sự sụt giảm này vẫn tiếp tục kéo dài kể từ sau khi giá dầu ô liu đạt mức cao chưa từng thấy là 9,2 euro vào tháng 1.
Sự phục hồi nhanh chóng của dầu ô liu đã chậm lại trong những tuần gần đây, một phần do những cơn mưa có lợi trong tháng 3 và tháng 4 và ước tính sản lượng thu hoạch ô liu của Tây Ban Nha sẽ tăng lên. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng tồn kho dầu ô liu đang suy giảm có thể khiến thị trường có nguy cơ tăng giá đột ngột trong những tháng tới.
“Tôi nghĩ mối quan tâm lớn nhất là nguồn cung tổng thể. Hiện tại, mọi người khá bi quan về thị trường, khi chúng ta ngày càng rời xa vụ thu hoạch vừa có, hầu hết những người tham gia thị trường dường như nghĩ rằng nó sắp cạn kiệt", Holland nói với CNBC qua điện thoại.
“Giá dầu ô liu hiện tại dường như đang giảm, nhưng đến một lúc nào đó mọi người sẽ phải bắt đầu mua. Và khi lượng dự trữ giảm thì giá sẽ phải tăng"
Vito Martielli, nhà phân tích cấp cao về ngũ cốc và hạt có dầu tại Rabobank có trụ sở tại Hà Lan, nói với CNBC qua điện thoại: “Điều này không bình thường”.
Martielli cho biết những biến động giá gần đây là điều ông chưa từng thấy trong hơn 20 năm nghiên cứu lĩnh vực dầu ô liu.
Ông nói thêm: “Để có bức tranh rõ nét, tôi nghĩ chúng ta phải đợi thêm vài tháng nữa mới đến cuối tháng 6, nhưng lượng mưa trong tháng 3 là tín hiệu tích cực cho việc cải thiện sản lượng”.
Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu
Helena Bennett, người đứng đầu chính sách khí hậu tại tổ chức tư vấn độc lập Green Alliance UK cho rằng giá dầu ô liu tăng kỷ lục là do biến đổi khí hậu.
“Tây Ban Nha, nước xuất khẩu dầu ô liu lớn nhất thế giới, đã giảm một nửa sản lượng do hạn hán và nắng nóng khắc nghiệt, khiến giá tăng 112% kể từ năm 2022”, Bennett cho biết trên nền tảng truyền thông xã hội X vào ngày 10 tháng 4.
“Điều này cũng xảy ra với các loại cây lương thực khác. Hôm nay là dầu ô liu, những thứ khác sẽ thay đối sớm thôi"
Trong phân tích về rủi ro khí hậu, Cơ quan Môi trường châu Âu cho biết vào tháng 3 rằng các nước châu Âu nên chuẩn bị cho những hậu quả "thảm khốc", vì cuộc khủng hoảng khí hậu sẽ tác động ngày càng lớn hơn đến tất cả các bộ phận của nền kinh tế liên minh châu Âu trong thế kỷ này.
Báo cáo của EEA cho biết tác động của khí hậu đến sản xuất lương thực có thể ảnh hưởng nặng nề đến khu vực này, đặc biệt là ở miền nam châu Âu, khi tình trạng nắng nóng khắc nghiệt trở nên thường xuyên hơn khiến lượng mưa giảm.
Khi được hỏi cây ô liu dễ bị tổn thương như thế nào trước biến đổi khí hậu, Mintec's Holland trả lời: "Từ tôi sẽ sử dụng là 'quá mức"
Holland nói: “Tôi nghĩ một điều tôi muốn nói là những nông dân mà chúng tôi nói chuyện đang vô cùng lo lắng vì khí hậu nói chung ngày càng ấm hơn. Và tất nhiên nhiều vấn đề trong số này đang trở nên tồi tệ hơn, với nhiệt độ cao hơn, ít mưa hơn, đất khô hơn, độ ẩm ít hơn và ruồi dầu ô liu cũng là một số vấn đề mà mọi người đang nói tới. Mọi thứ đang trở nên tệ hơn.
Anh ấy nói thêm: “Một số nông dân mà chúng tôi nói chuyện đã trồng ô liu trong nhiều năm và tự hỏi họ sẽ tiếp tục như thế nào, bởi vì nếu bạn mất 40%, 50%, 60% sản lượng và bạn vẫn còn tất cả chi phí đầu vào và chi phí phân bón, chăm sóc, làm cỏ, tưới nước nếu có thể... vấn đề này khá nghiêm trọng."
Trộm dầu ô liu
Giá dầu ô liu tăng cũng đồng thời xảy ra hàng loạt vụ trộm cắp.
Theo Financial Times, các siêu thị Tây Ban Nha hồi đầu tháng 3 cho biết dầu ô liu đã trở thành mặt hàng bị đánh cắp nhiều nhất trên toàn quốc. Thủ phạm chính được cho là các băng nhóm tội phạm nhắm vào các sản phẩm thực phẩm thiết yếu nhằm mục đích bán lại trên thị trường chợ đen.
Theo truyền thông địa phương, vào tháng 8 năm ngoái, khoảng 50.000 lít dầu ô liu nguyên chất đã bị đánh cắp từ một trong những nhà máy dầu của Tây Ban Nha ở vùng Cordoba.
Số dầu ô liu bị đánh cắp khi đó ước tính trị giá hơn 420.000 euro.
Tiến Sơn
Theo dõi tiếp các bài viết của chúng tôi tại www.finverse.vn